Tarihin Duniya: 

Tarihin duniya yana ɗaya daga cikin muhimman abubuwan da ke bayyanawa dan Adam yadda aka fara rayuwa a doron kasa, daga zamanin da ba a san komai ba har zuwa irin cigaban da ake da shi a yau. Duk mutumin da ke sha’awar ilimi da sanin yadda rayuwa ta samo asali, lallai yana bukatar ya san cikakken tarihin duniya.

A cikin wannan rubutu mai taken tarihin duniya, za mu kalli yadda duniya ta kasance tun daga farko, manyan abubuwan da suka faru a tarihi, da yadda hakan ya shafi rayuwar dan Adam har zuwa yau.

Ma’anar Tarihin Duniya

Tarihin duniya yana nufin cikakken bayani ko tarihin duk abubuwan da suka shafi duniyar nan tun daga halittarta har zuwa yau. Wannan ya hada da abubuwan da suka faru a nahiyoyi daban-daban, yadda aka kafa dauloli, yaki, cigaban ilimi, kasuwanci, addinai da sauransu.

Muhimman Rabe-Raben Tarihin Duniya

Anfi raba tarihin duniya zuwa manyan sassa kamar haka:

1. Zamanin Kafin Tarihi (Prehistory): Wannan yana nufin zamanin da babu rubuce-rubuce, kuma mutane na rayuwa ne da farautar dabbobi har ma da farautar yan uwansu mutane da tarin kayan marmari.
2. Tarihin Duniya na Farko: Wannan shi ne lokacin da mutane suka fara rubuce-rubuce da kafa birane da masarautu.
3. Zamanin Tsakiya (Middle Ages): Zamanin da aka samu manyan dauloli kamar Daular Rum, Daular Abbasiyya, da Daular Mali.
4. Zamanin Zamani (Modern History): Wannan shine lokacin da aka samu cigaban kimiyya, fasaha, da kafuwar kasashen duniya na yanzu.

Farkon Tarihin Duniya

A cewar masana kimiyya, an fara tarihin duniya ne da halittar dan Adam, wato Homo sapiens, shekaru kusan 300,000 da suka gabata. Wadanda suka fara rayuwa a Afirka sannan suka fara yawo zuwa sauran sassan duniya.

Tsoffin Dauloli Masu Tasiri a Tarihin Duniya

1. Daular Mesopotamia (Iraki ta Yanzu): Itace mafi dadewa a tarihin duniya. An fara rubuce-rubuce a wannan yanki.
2. Daular Misira: Fitacciya da gine-ginen pyramid da kuma tsarin gwamnati na farko.
3. Daular Girkawa (Greek Empire): Sun kawo cigaba a fannin ilimi, fasaha da kuma siyasa.
4. Daular Rum (Roman Empire): Sun kafa dokokin zamani da tsarin siyasa na farko da ake amfani da su har yanzu.
5. Daular Abbasiyya: Daya daga cikin manyan daulolin Musulunci da suka taka rawar gani a ilimi da addini.

Addinai a Tarihin Duniya

Babu yadda za'a yi a ambaci tarihin duniya ba tare da ambaton addinai ba. Addinai sun taka rawa sosai wajen tsara rayuwar bil’adama:

• Addinin Musulunci (Islam)
• Addinin Kiristanci (Christianity)
• Addinin Yahudanci (Judanism)
• Addinin Budha (Buddhism)
• Addinin Hindu (Hinduism)

Muhimman Abubuwan Da Suka Faru a Tarihin Duniya

• Zuwan Annabawa: Kamar zuwan Annabi Musa, Annabi Isa (Yesu), da kuma Annabi Muhammadu (SAW).
• Zuwan Turawan Mulkin Mallaka: Wannan ya canza tsarin duniya, musamman a Afirka da Asiya.
• Yaki na Duniya na Farko (1914 - 1918): Wanda ya yi sanadiyyar asarar rayuka da kuma rugujewar dauloli.
• Yaki na Duniya na Biyu (1939 - 1945): Ya haifar da kafa Majalisar Dinkin Duniya (UN).
• Samuwar Kasa-kasa: Kamar kafuwar Najeriya (1960), kasar Amurka (1776), da China a zamanance.
• 
  

Cigaban Kimiyya a Tarihin Duniya

• Kirkirar Wutar Lantarki
• Kirkirar Motoci da Jiragen Sama
• Kirkirar Intanet
• Zuwan Mutum Wajen Duniya (Moon Landing, 1969)
• 
  

Tasirin Tarihin Duniya a Yau

Tarihin duniya yana koyar damu darussa masu muhimmanci:

1. Sanin Asalin Kanmu: Ta hanyar fahimtar yadda kakanninmu suka rayu.
2. Guji Kuskuren Da Aka Taba Yi: Tarihi yana koyar da mu kauce wa kuskuren da aka yi a baya.
3. Gina Kyakkyawar Makoma: Idan mun fahimci tarihin duniya, za mu iya gina kyakkyawan tsarin rayuwa.

Manyan Masana Tarihi

• Herodotus: Ana daukarsa a matsayin mahaifin tarihin duniya.
• Ibn Khaldun: Malamin Musulunci da ya kafa ilimin tarihi da zamantakewa.
• Leo Africanus: Ya rubuta tarihin Afirka a lokacin mulkin Turawa.
• 
  

Tarihin Duniya a Afirka

Afirka na da matukar muhimmanci a cikin tarihin duniya. Daulolin Ghana, Mali da Songhai sun taka rawar gani. Najeriya ta samu tasiri daga wannan saboda zuwan addinin Musulunci da kasuwanci.

Daular Mali

Wani bangarene mai muhimmanci a tarihin duniya saboda zuwan Mansa Musa, sarki mafi arziki a tarihin duniya, wanda ya kai ziyara zuwa Makka.

Tarihin Duniya na Musulunci

Babu shakka addinin Musulunci ya taka rawar gani sosai a tarihin duniya. Tun daga zamanin Annabi Muhammadu (SAW) har zuwa Daular Abbasiyya da kuma Daular Usmaniyya (Ottoman Empire).

Muhimman Abubuwan Tarihi Na Musulunci

• Hijira daga Makka zuwa Madina (622 AD)
• Fadakar da ilimi da kimiyya a Bagadaza
• Yaduwar Musulunci zuwa Afirka ta Yamma da Arewacin Najeriya

Tarihin Duniya A Najeriya

Najeriya ma tana da nata tarihin musamman:

• Daular Kanem-Bornu
• Daular Hausa
• Kafuwar Sokoto Caliphate
• Mulkin Mallaka daga Turawa
• Samun ‘Yanci a 1960

Kammalawa

Tarihin duniya tamkar fitila ne da ke haskaka mana hanyoyin da muka fito da kuma inda muke nufi. Ilimin tarihin duniya yana taimaka wa kowanne mutum wajen fahimtar yadda duniya ta canza daga tsohon zamani har zuwa yanzu. Duk wanda yake son sanin asalin kansa da yadda duniya ke tafiya, ya kamata ya fahimci tarihin duniya.